نکته نگار

یاد شهدا در سیره حضرت فاطمه سلام الله علیها
در فرهنگ شیعی , یادکرد  شخصیتهای ارزشمند مکتب از جایگاه ویژه ای برخوردار است چنان که یادکرد تلاش رهپویان حق و حوادث مهم و سرنوشت ساز در جریان مبارزه نیز , اهمیت ویژه ای دارد .این امر عمدتا به دوشکل صورت می گیرد . نخستین شیوه , یادمان شخصیتها و حوادث , در زمانهایی است که یاد آور آنها هستند مانند سوگواری امام حسین در روز عاشورا  . شیوه دیگر  بازدید از مکانهایی است که یادآور شخصیتها و حوادث تاثیر گذار هستند . در خصوص هر دو شیوه - که به نوعی در خدمت زنده نگه داشتن ارزشهای مکتب اند و مردم را به یاد خدا و امور معنوی می اندازند - توصیه هایی از معصومان علیهم السلام به ما رسیده است  .  در اینجا به شیوه بازدید از اماکن یادمانی در سیره و کلام معصومان (ع) می پردازیم .
در روایات رسیده از امام صادق علیه السلام  به بازدید از اماکن یادمانی صدر اسلام توصیه شده است مانند مسجد قبا به عنوان نخستین مسجدی که بر اساس تقوی بنا شده , مشربه ام ابراهیم به عنوان مکان سکونت و نماز رسول اکرم (ص) و  قبور شهدای احد به عنوان محل یاد حادثه جنگ احد و جانفشانی هفتاد شهید آن جنگ . ایشان همچنین از این که آثار به جا مانده از پیامبر (ص) در گذر زمانه دچار دگرگونی شده اند ابراز ناخرسندی می کنند و بر بازدید از آثار باقی مانده تاکید می کنند .( الکافی ج  4 ص  560 : بَابُ إِتْیَانِ الْمَشَاهِدِ وَ قُبُورِ الشُّهَدَاء)
نکته تامل برانگیز در بین این روایات , توجه خاص حضرت فاطمه سلام الله علیها به زیارت قبور شهداء در دوران کوتاه پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) تا شهادت خودشان  است . امام صادق در این باره می فرمایند :
ایشان پس از پیامبر (ص) هفتادو پنج روز زنده بودند . در این مدت هر هفته روزهای دوشنبه و پنجشنبه به زیارت قبور شهدا واقع در منطقه وقوع جنگ احد می رفتند و به نماز و دعا مشغول می شدند و- با اشاره  به محل درگیری مسلمانان با کافران در جنگ احد به  همراهان و حاضران – می گفتند اینجا رسول خدا (ص)  مستقر بودند و آنجا مشرکان.
متن حدیث 
الکافی : عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ عَاشَتْ فَاطِمَةُ س بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ ص خَمْسَةً وَ سَبْعِینَ یَوْماً لَمْ تُرَ کَاشِرَةً وَ لَا ضَاحِکَةً تَأْتِی قُبُورَ الشُّهَدَاءِ فِی کُلِّ جُمْعَةٍ مَرَّتَیْنِ الْإِثْنَیْنِ وَ الْخَمِیسَ فَتَقُولُ هَاهُنَا کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ هَاهُنَا کَانَ الْمُشْرِکُونَ .
وَ فِی رِوَایَةٍ أُخْرَى أَبَانٌ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهَا کَانَتْ تُصَلِّی هُنَاکَ وَ تَدْعُو حَتَّى مَاتَتْ علیها سلام .( الکافی ج  4 ص  561 ح 3)

 این رفتار , نمایانگر اهمیت یادکرد حوادث مهم در سرنوشت اهل ایمان و مبارزه است که در قالب بازدید از مکانهای حادثه و زیارت قبور افراد تاثیر گذار , انجام گرفته است . این کار ایشان شبیه کار امروز کاروانهای راهیان نور در بازدید از مناطقی جنگی جنوب کشور و حضور بر سر مزار آنهاست . این بدان معناست که این حرکت فرهنگی در دوران حاضر , برگرفته از مبانی مکتبی شیعه است که بر پایه پیروی از معصومان بنا نهاده شده است. .        
گفتنی است مراسم حج نیز آکنده از این گونه یادکردهاست مثل «هروله کردن» بین صفا و مروه به یادکرد رفت و برگشت «هاجر» در بین این دو کوه یا «رمی جمرات » , به یادکرد «سنگ زدن » خاندان ابراهیم به « ابلیس» . بنابر این یادمان های زمانی و مکانی حوادث و شخصیتهای مهم و تاثیر گذار در مسیر هدایت بشر, امری ریشه دار در اسلام ناب محمدی و آیین انبیاء است و شیعیان به تبعیت از رهبران معصوم خود بدین امر همت گماشته اند